#275 Hun hoofden zijn groen, hun handen blauw, verlangen naar figuratie

11 Januari 2015. Mijn allereerste kennismaking met het werk van kunstenaar Nour-Eddine Jarram. Bij toeval. Mijn voormalig docent Erik Pape exposeert bij dezelfde galerie. Maurits van der Laar in Den Haag. Erik toont schilderijen op zijn vaste formaat 50×60. Nour-Eddine tekeningen, ook op groter formaat.

Een vernissage is hooguit een plek om kennis te maken met werk dat je niet eerder zag. Het is nu tien jaar later. Wegens omstandigheden heb ik mij jarenlang afzijdig gehouden van activiteiten als expositiebezoek. Ik keek zelden op social media. Kwam de naam Jarram toch tegen op internet. Ook in Podcasts. Nieuwe triggers?

Oude triggers. Nieuwe triggers. Mustafa Stitou. Rodaan Al Galidi. ‘Met andere ogen kijken naar Nederland’. Dat doet Nour-Eddine Jarram. Dit is een verrijking. Toch is het verhaal op de achtergrond complex. Ook in dit geval. Dat maakt dat ik weten wil hoe de vork in de steel zit. Zijn verhaal is vaker verteld. Voor mij is het nieuw.

Sinds 40 jaar woont en werkt hij in Enschede. Westerse beeldcultuur maakte geen deel uit van zijn jeugd. Het visuele bestond uit abstractie en decoratie. Toch werd hij gedreven door een diep verlangen naar figuratie. Een docente Frans zag zijn talent. Zij stimuleerde hem te studeren op de Ecole des Beaux Arts, Casablanca.

Toen ik in 1979 op de kunstacademie studeerde was figuratief schilderen voorbij. Studenten die daar les in wilden kregen geen kans. De omgekeerde wereld die Jarram ook tegenkwam op de AKI. Het vereist moed om de abstractie van de Arabische Cultuur achter je te laten. Evenzo om Westers realisme te omarmen.

Wat me intrigeert is – als je zijn ontwikkeling volgt via de portfolio’s op zijn website dat je een stormachtige indexering van de Europese kunstgeschiedenis voorbij ziet komen. Dat verhaal lijkt narratief. Hoeveel emotioneel aanpassingsvermogen vragen zulke stappen? Dat kun je als Westerse ingezetene amper voorstellen. Het is figuratie, een beeldtaal, in ontwikkeling. Met een gelaagde historische betekenis.

Hierboven zie je een reeks aquarellen van Moresken-Dansers. Oorspronkelijk gaat dit over de overwinning van (Spaanse) Christenen op de Arabische overheersers. De Moresca (dans) stamt uit de tijd van de ‘Reconquista’ in de 11e en 12e eeuw, toen de katholieke bevolking van het Iberisch Schiereiland hun gebied heroverde.

‘Sangre Pura’ (rechtsboven) uit 1991 verwijst naar de ‘Reconquista’. Als je ooit in de Grote Moskee van Cordoba bent geweest weet je dat midden in dat labyrinth van Islamitische bouwkunst de overwinnaars hun Kathedraal hebben geplaatst. Simpele boodschap: ‘wij zijn hier de baas’. De tulpenschilderijen vertellen Hollandse geschiedenis anders, of mengen Arabische en Europese literatuur.

HET VLOT VAN MEDUSA – GEINSPIREERD DOOR EEN SCHILDERIJ VAN GIORGIO DE CHIRICO (LOUVRE).

Op gegeven moment heeft Nour-Eddine zijn natuurlijke stijl van werken gevonden. De ontdekking van het aquarelleren, vanwege een te klein atelier, heeft daar aan bijgedragen. In de beperking vindt een meester zijn kracht. Dit levert een stroom aan kleine en grotere werken op. Die deelt hij dagelijks via Facebook en Instagram.

In 2021 kreeg Nour-Eddine Jarram een overzichtstentoonstelling in Rijksmuseum Twenthe, de titel ‘Beeldenstorm‘. Het is de erkenning van 40 jaar kunstenaarschap, waarvan hij zelf vindt dat dit moment het begin is van een nieuwe weg. Waarheen die leidt weet hij niet. Dat het huidige pad aandacht verdient mag duidelijk zijn.

Het oeuvre van Jarram is veelzijdig. Op welke wijze je ook in contact komt met zijn werk, het blijft verrassend. Het raakt, gevoelige plekken. Oorlog en rampspoed zijn thema’s die hem niet loslaten. Ik zie overeenkomsten met Goya. Verschrikkingen zijn bij Jarram invoelbaar, onwillekeurig vanuit welk perspectief. Ooit begon zijn reis naar het einde van de kunst met een verlangen naar figuratie. Tegenwoordig gaat dit verhaal over verlangen naar een fatsoenlijk bestaan. Daar zijn we niet alleen in.

Gerelateerde links: Website Nour-Eddine Jarram | Kunst is Lang podcast | Nour-Eddine Jarram en het Nederlands landschap in de kunst (video) | Galerie Maurits van de Laar | Kunststof Podcast met Gijs Groenteman | Jarram in Rotterdam

---

Hun hoofden zijn groen en hun handen blauw is de titel van een boek van Paul Bowles uit 1954 over zijn jaren in Marokko. De titel is gebaseerd op een gedicht van Edward Lear uit The Book of Nonsense uit 1846: Hoe ver en lang je ook zoeken zou, veel chaoten vinden zul je niet; hun hoofden zijn groen en hun handen blauw, en ze kozen zee in een vergiet.

---