#140 Plekken 2/2

Je zou het niet zeggen, maar de foto hierboven laat iets zien van het uitzicht van het raam in de woonkamer van mijn ouderlijk huis in een nieuwbouwwijk in Schiedam bij nacht. De lantaarnpalen zijn specifiek, er is de weg die naar de straat leidt waar stadsbussen voorbij komen. Strepen van achterlichten.

Een ander uitzicht – hier niet in beeld – vanaf de bank in de huiskamer. Rechts op een tafeltje – door mijn opa gemaakt – staat de TV. Recht vooruit het blauwe boekenkastje dat nu in mijn huis staat, getimmerd door Oom Hans. Geen boeken, wel telefoongidsen. Op dat kastje de telefoon, daaronder het antwoordapparaat.

Als Amsterdamse hield mijn moeder niet van Rotterdam. Zodoende zijn we op een gegeven moment verhuisd naar een ruimer huis in Groenoord, een nieuwe, nette wijk die rust uitstraalde op het eerste gezicht. De schaduwkant heet anonimiteit, eenzaamheid, stille wanhoop. Een nieuwe plek veranderd niks dat wezenlijk is.

Natuurlijk is het decor of de locatie waar geleefd wordt niet hetzelfde als dat leven zelf. Je gaat naar school. Maakt vrienden en vijanden. Des te ouder je wordt stapelen de ervaringen zich op. De tijdgeest speelt mee. Onder de streep blijft de uitkomst hetzelfde, op de balans zijn goed en kwaad tegen elkaar af te strepen.

Ooit liet ik deze foto’s zien aan een bevriende journalist. Die wilde ze gebruiken om te onderstrepen dat de wijk onleefbaar was. Aan dat artikel heb ik niet meegewerkt. Blijkbaar begreep ik toen al dat de omgeving niet bepalend is voor levensgeluk. Wat en wie je meebrengt in de situatie wel. Zulke uitgangspunten blijven complex.

Iedere plek, iedere wijk, elke ruimte kan domein zijn voor eenzaamheid, zij het dat de innerlijke ruimte die gevuld is met isolement en teruggetrokkenheid de meest waarschijnlijke bron is. Je doet er een leven lang over om te achterhalen van welke generatie die gevoelens afkomstig zijn. Weten noch begrijpen zijn genoeg.

Wat duidelijk is blijft de oneindige capaciteit van het geheugen om ervaringen op te slaan die verdwijnen in de onderlagen waar ze wachten op activatie. Allemaal momenten die betekenis hebben gehad in mijn leven. Het is die overweldigende overvloed aan momenten die schitteren door hun stille, nutteloze aanwezigheid.

Ook bij deze fotoserie zijn gedichten en teksten geschreven. Veertig jaar later kan ik me voorstellen dat die geen prettige indruk maken. Niet geheel terecht. Nuance moet je leren zien om er woorden aan te kunnen geven. Net als werken met basale regels voor schrijvers altijd te laat komt: Hou het kort. Hou het simpel. Wees stellig.

---

Places 2/2

You wouldn’t say it, but the photo above shows something of the view from the window in the living room of my parental home in a new neighborhood in Schiedam at night. The lampposts are specific, there is the road that leads to the street where city buses pass by. Stripes of taillights.

Another view – not shown here – from the couch in the living room. On the right is a table – made by my grandfather – with the TV on it. Straight ahead is the blue bookcase that now stands in my house, built by Uncle Hans. No books, but phone directories. On the cabinet the telephone, below it the answering machine.

As a native of Amsterdam, my mother did not like Rotterdam. So at some point we moved to a more spacious house in Groenoord, a new, neat neighborhood that radiated tranquility at first sight. The shadow side is called anonymity, loneliness, silent despair. A new place doesn’t change anything that is essential.

Of course, the scenery or location where people live is not the same as life itself. You go to school. Makes friends and enemies. The older you get, the experiences pile up. The zeitgeist plays a part. Below the line the outcome remains the same, good and evil can be crossed off against each other on the balance sheet.

I once showed these photos to a journalist friend. He wanted to use it to emphasize the neighborhood was unlivable. I did not contribute to that. Apparently I already understood then that the environment does not determine happiness in life. What and who you bring into the situation does. Such assumptions remain complex.

Any place, any neighborhood, any space can be the domain of loneliness, although the inner space – filled with isolation and withdrawal – is the most likely source. It takes you a lifetime to find out which generation those feelings come from. Neither knowing nor understanding is in itself enough.

What is clear remains this: the infinite capacity of the memory to store experiences that immediately disappear into the substrata where they wait for activation. All moments that have had meaning in my life. It’s that overwhelming abundance of instants that shine through their silent, useless presence.

Poems and texts have also been written for this photo series. Forty years later I can imagine that they did not make a pleasant impression. Not quite right. Nuance has to be learned to see in order to put words to it. Just like working with basic rules for writers always comes too late: Keep it short. Keep it simple. Be firm.

---

Advertisement