In 1981 stierf mijn moeder. Ik was 24 jaar en ‘bezig met fotografie’. In die tijd besloot ik plekken in beeld te brengen die een relatie hadden met mijn jeugd in Rotterdam en Schiedam. De foto’s die je in deze posting ziet zijn uit de Rotterdamse serie. Daar zijn diverse varianten van ontstaan door de jaren heen. Vooral de begeleidende teksten veranderden door de tijd.
Bovenstaande trap hoort bij het plein van de school waar ik vanaf mijn vijfde jaar op werkdagen verbleef. Zowel het plein als het schoolgebouw bestaan niet meer. Ze lagen in een flauwe bocht vanaf de Goudsesingel en de Lombardkade. Er is altijd wel een trap zoals deze die twintig jaar later nog dezelfde is. Wat ik was, wie ik ben, bestaat in het onbekende – een wereld waarin ik leerde lezen, schrijven, groeien. Nog steeds moet ik groeien, de trap afdalen, mijn taal is nog niet volledig. In een latere versie is de tekst ingedikt. Daar deze trap / hier / twintig jaar later dezelfde / uit / zicht – is / was / ongerept / een wereld waar / ik / leer / lees / schrijf / groei – telkens / die trap afdalen / weer ongekende taal / nimmer volledig / opgaan.
De teksten, of de poëzie zo je wilt, gaan over gemis. Nu je weg bent / hier / zoek ik sporen die jij in mij / nazaat / wachtend op / geen ander / talmend / dit geheugen. De eerdere tekst: Nu je weg bent van hier zoek ik de sporen die je in me achterliet. Hier wachtte jij op mij. Hier vond ik alleen mezelf, wachtend op herinnering. In feite gaat dit over de wereld van het kind waarin de moeder een grote rol speelt. Niet alleen het gemis van de ander, ook het ontbreken van zelfinzicht op deze leeftijd. Je loopt letterlijk en figuurlijk ‘met je ziel onder je arm’. Onwelkome gevoelens dus.
Over zulke gevoelens praat men niet, werd mij destijds gezegd. Typerend voor sommige intellectuele kringen waarbinnen geen nuance kon bestaan. Bij zulke gevoelens moet je op zijn minst de juiste woorden vinden. Dat is beter en niet gemakkelijk als je jong en onwetend bent. Om daarin te kunnen slagen moet je weten hoe glorieus te mislukken. Het is waar dat een volwassen perspectief op gemis meer vaardigheden nodig heeft om genietbaar te zijn. Dat vraagt tijd, inzet, aandacht. Een volledige taal die benoemen kan en op zijn plek zetten. En dan zijn er nog de beelden die ik hierbij toon. Op zich lijkt wat de fotografie toont niet erg opzienbarend. Het zijn plekken. Hierboven de voordeur van mijn ouderlijk huis in de Oppert, een zijstraat van de Meent. Toen ik de foto nam kwam net een oudere dame naar buiten. Inmiddels is de ingang van gestileerde vormgeving voorzien. Waar ik woonde leeft nu iemand met de achternaam van een latere geliefde.
De betekenis van deze fotografie is voor mij persoonlijk niet veranderd. Plekken uit mijn jeugd. Als ik er geen verhaal bij vertel blijven het stadslandschappen. Al of niet interessant. De brug van de Oppert en Lombardkade naar de Sint Jacobsplaats is een belangrijke plek voor mij en mijn vriendjes. Wij mochten van de brugwachter het hydraulische systeem onder de brug bekijken dat voor de op- en neerwaartse beweging zorgt. Gezien vanaf dit perspectief staat er een muurtje aan de zijkant van de brug met ervoor een kleine stenen verhoging. Daar stond de brugwachter op om met een hengel en een bakje het geld te incasseren van de schippers die onder de brug door moesten varen. Op dat verhoginkje zaten wij als jongens onze besprekingen te voeren. Dat stoepje is nu weg. Zo verdwijnen herinneringen.
De brug lag aan het einde van onze wereld. Die vriendschappen staan symbool voor een verloren gegane wereld. De werkelijkheid die we deelden is nu even imaginair als de toekomst. De ons bekende wereld leek vorstelijk en mythologisch, als alles wat ophoudt te bestaan. Een detail doet het verleden even oplichten, maar wat ontbreekt is het verhaal dat we deelden – het bestaat inmiddels uit fragmenten. Sinds kort ben ik de fotografie van een raster gaan voorzien. Niet om artistieke redenen, wel om het gevoel van een vervagend verleden te versterken. Hoe ver kan ik daarin gaan? Net zolang tot alles vervaagt in lofzang op vergankelijkheid.
Places 1/2
In 1981 my mother died. I was 24 years old and ‘engaged in photography’. At that time I decided to portray places that had a relationship with my childhood in Rotterdam and Schiedam. The photos you see in this posting are from the Rotterdam series. There have been various variants of this over the years. Especially the accompanying texts changed over time.
The stairs above belong to the yard of the school where I stayed on working days from the age of five. Both the square and the school building no longer exist. They lay in a slight bend from the Goudsesingel and the Lombardkade.
There is always a staircase like this one that is still the same twenty years later. What I was, who I am, exists in the unknown – a world in which I learned to read, write, grow. I still have to grow, descend the stairs, my language is not yet complete. In a later version the text has been thickened. Since this staircase / here / twenty years later the same / out / sight – is / was / pristine / a world where / I / learn / read / write / grow – every time / descend those stairs / again unknown language / never completely / go up.
The lyrics, or the poetry if you will, are about lack. Now that you’re gone / here / I’m looking for traces that you left in me / descendant / waiting for / no other / lingering / this memory. The earlier text: Now that you’re gone from here, I’m looking for the traces you left in me. Here you waited for me. Here I found only myself, waiting for memory. In fact, this is about the world of the child in which the mother plays a major role. Not only a lack of the other, also a lack of self-insight at this age. You literally and figuratively walk ‘with your soul under your arm’. Unwelcome feelings.
People don’t talk about such feelings, I was told at the time. Typical of some intellectual circles in which there could be no nuance. At the very least you have to find the right words for such feelings. That is more correct and not easy when you are young and ignorant. To succeed, you must know how to fail gloriously. It is true that an adult perspective on lack requires more skills to be enjoyable. That takes time, effort and attention. A complete language that can name and put in place. And then there are the images that I show here. In itself, what the photography shows does not seem very startling. They are places. Above the front door of my parental home in the Oppert, a side street of the Meent. When I took the photo an elderly lady just came out. The entrance has now been fitted with a stylized design. Where I lived now lives someone with the last name of a later lover.
The meaning of this photography has not changed for me personally. Places from my childhood. If I don’t tell a story, the urban landscapes remain. Interesting or not. The bridge from the Oppert and Lombardkade to the Sint Jacobsplaats is an important place for me and my friends. The bridge operator allowed us to view the hydraulic system under the bridge that ensures the up and down movement. Seen from this perspective, there is a small wall on the side of the bridge with a small stone elevation in front of it. There the bridge operator stood up to collect the money from the skippers who had to sail under the bridge with a fishing rod and a bowl. As boys we sat on that little platform, having our discussions. That bump is now gone. That’s how memories disappear.
The bridge was at the end of our world. Those friendships symbolize a lost world. The reality we shared is as imaginary now as the future. The world known to us seemed regal and mythological, like all that ceases to exist. A detail makes the past light up, but what is missing is the story we shared – it now consists of fragments. Recently I started putting a grid on these photos. Not for artistic reasons, but to enhance the sense of a fading past. How far can I go in that? Until everything fades into praise of impermanence.
HUUB KOCH / NOW OR NEVER 
Stan Lenssen liked your post #139 Plekken 1/2
Weer een goed stuk zeg en dat vanuit je schrijvershuis.
Plekken … hou op schei uit … dank Huub.
Mooie herinneringen Huub.