#132 Anders

Ik zie, ik zie wat jij niet ziet. Ik zie, ik zie niet wat jij ziet. Kleine verschillen die amper opvallen. Grote feiten die anders zijn en je over het hoofd ziet, doordat ze vanzelfsprekend lijken. Situaties die iets vertellen over een plek, de schaal van die plek, de betekenis en mogelijke factoren van ‘het bestaande’.

Als je ‘de dingen’ met andere ogen wilt zien moet je tijdelijk verkassen. Dit reizen door de tijd of een continent gaat beide kanten op. Zowel Oost als West of Noord en Zuid. Als ik reis door Noord Amerika en Canada kijk ik met ‘Europese’ en ‘Nederlandse ogen’. Als ik thuiskom op het oude vasteland kijk ik ‘Amerikaans’.

In de 90’er jaren gaf een Amerikaanse ontwerper een lezing over Nederlands ontwerp. Hij verbaasde zich over de hoeveelheid ‘ontworpen werkelijkheid’ in dit land. Van stoepen tot verkeersborden tot logo’s en huisstijlen van overheden. In Amerika bestaat dat niet. Daarvoor is het land te groot en de budgetten te klein.

Dat laatste verwacht je niet, maar alles is een keuze. Daarnaast bepaalt verschil wat werkbaar is. Nederland is een klein land, dus vind je op iedere hoek van de straat een grafisch ontwerper, kunstenaar of architect. In ‘de nieuwe wereld’ is de interesse voor esthetica functioneel – dat maakt steden en dorpen sober en saai.

Die dorpjes ken je uit cowboyfilms. Eén lange hoofdstraat met winkels en een cafe, een restaurant en een hotel, een handvol huizen in de periferie. Hier leeft het Wilde Westen op dezelfde manier als honderd jaar geleden. Zand langs de wegen, de post niet per koets maar per Greyhound bus. Grijpgrage gelukzoekers overal.

Zonder auto kom je daar nergens, terwijl je hier alles met de fiets kunt bereiken. Het is een kleine wereld versus een werelddeel. Nederland is fragment van een ander continent, dichter bij Afrika. Ergens in de bergen van Vancouver Island ligt een wegrestaurant, waar de beschaving ophoudt. Op de Jukebox ‘Radar Love’.

Alle wegrestaurants aan de overkant van de oceaan zijn hetzelfde. De bar, de tafels en stoelen, de hamburgers, de koffie en de cola. In één van die plekken zat veertig jaar geleden Bach-vertolker Glen Gould met een cassetterecorder. Hij registreerde de geluiden van het restaurant alsof het een muziekstuk was.

Als je ‘dingen’ met andere ogen wilt zien moet je je ogen sluiten, niet fotograferen, wel geluiden opnemen. Wij leven in een groteske beeldcultuur. Zien we nog wat? Of willen we vooral ‘gezien worden’? Ook geluid wordt vandaag de dag in toenemende mate gekoloniseerd. Alleen ‘aandacht’ maakt nog verschil.

De Europese cultuur is bijna volledig veramerikaniseerd. Net zoals ieder stadje in Nederland zijn eigen centrum heeft met dezelfde winkels. Wie houdt er niet van verschillen? Stadsplanners? Consumenten? Het is en lijkt ‘gemakkelijk’. Identiteit is inwisselbaar, maar wat als de hele wereld nergens meer ‘anders’ is?

---

Different

I see, I see what you don’t see. I see, I don’t see what you see. Small differences that are barely noticeable. Big facts that are different and I overlook because they seem obvious. Situations that tell something about a place, the scale of that place, the meaning and possible factors of ‘the existing’.

If you want to see ‘things’ with different eyes, you have to move at least temporarily. This traveling through time or a continent goes both ways. Both East and West or North and South. When I travel through North America and Canada I look with ‘European’ and ‘Dutch eyes’. When I come home to the old mainland I watch ‘American’.

Sometime in the 1990s, an American designer gave a lecture on Dutch design. He was amazed at the amount of ‘designed reality’ in this country. From sidewalks to traffic signs to logos and corporate identities of governments. That doesn’t exist in America. The country is too big and the budgets too small for that.

You don’t expect the latter, but everything is a choice. In addition, difference determines what is workable. The Netherlands is a small country, so you will find a graphic designer, artist or architect on every street corner. In ‘the new world’, the interest in aesthetics is functional – that makes cities and towns sober and boring.

You know those villages from cowboy movies. One long main street with shops and a cafe, a restaurant and a hotel, a handful of houses on the periphery. Here the Wild West lives the same way it did a hundred years ago. Sand along the roads, the mail not by carriage but by Greyhound bus. Gripping fortune seekers everywhere.

You won’t get anywhere without a car, while you can reach everything here by bike. It’s a small world versus natural ground. The Netherlands is a fragment of another continent, closer to Africa. Somewhere in the mountains of Vancouver Island is a roadhouse, where civilization ends. On the Jukebox ‘Radar Love’.

All roadside restaurants across the ocean are the same. The bar, the tables and chairs, the burgers, the coffee and the Coke. Forty years ago, Bach interpreter Glen Gould was sitting in one of those places with a cassette recorder. He registered the sounds of the restaurant as if it were a piece of music.

If you want to see ‘things’ with different eyes, you have to close your eyes, do not photograph, but record sounds. We live in a grotesque visual culture. Will we still see something? Or do we mainly want to ‘be seen’? Sound is increasingly colonized today. Only ‘attention’ makes a difference.

European culture has become almost completely Americanized. Just like every town in the Netherlands has its own center with the same shops. Who doesn’t like differences? City planners? Consumers? It is and seems ‘easy’. Identity is interchangeable, but what if the whole world is no longer ‘different’ anywhere?

---

Advertisement